Nieuwsbrief
← Vorige
Rupsen
Rupsen?
Sinds een aantal jaren merken we op dat mensen vaker gealarmeerd worden bij het zien van allerlei soorten rupsen. Omdat deze vragen of ongerustheid vaak bij lokale besturen terecht komen, hebben we hieronder even kort enkele typische kenmerken van de belangrijkste rupsen op een rijtje gezet. Uiteraard zijn er heel wat verschillende soorten in Vlaanderen en is het onbegonnen werk om ze allemaal te beschrijven. Daarom beperken we ons tot de soorten die tot op vandaag de meeste klachten veroorzaken in de regio.
Wil je als lokaal bestuur je inwoners hierover informeren, dan vind je hier een kant-en-klaar artikel voor in je gemeentelijk infoblad.
Belangrijkste klachten veroorzakende rupsen
De in de media meest vermelde rups, is die van de eikenprocessievlinder. Deze komt echter in West-Vlaanderen (nog altijd) niet voor.
De met de eikenprocessievlinder verwante bastaardsatijnvlinder bezit, net zoals de eikenprocessierups, zogenaamde “brandharen”. Deze haartjes kunnen met hun weerhaakjes doordringen in de huid, ogen en luchtwegen. Ze kunnen gezondheidsklachten veroorzaken bij mens en huisdier, zoals jeuk, huiduitslag, irritatie van de ogen en/of van de luchtwegen. De plaag blijft meestal heel lokaal en neemt nog geen proporties aan zoals de eikenprocessierups.
De bastaardsatijnrups zal voornamelijk (maar niet uitsluitend) overlast veroorzaken in recreatiegebieden zoals duinen en strand: de rupsen vreten duindoornstruiken kaal waarna ze op het strand kunnen belanden tijdens de zoektocht naar andere voedselbronnen. Mensen die proberen de rupsen van hun handdoek af te halen, kunnen klachten krijgen. De irriterende brandharen van de rups komen los wanneer je de rups aanraakt. Daarnaast kan de wind de brandharen meevoeren, waarna ze op de huid, kleding of strandlakens terechtkomen.
De klachten verdwijnen meestal spontaan binnen enkele dagen tot weken. Bij vragen rond gezondheidsklachten neem je best contact op met de huisarts.
Adviezen om klachten te voorkomen:
- Vermijd contact met de rups
- Draag bedekkende kleding als bij duinwandelingen
- Vermijd dat rupsen op kleding komen
De spinselmot komt in grote groepen voor op (allerlei) bomen en wordt soms met de processierups verward. Er is echter geen verwantschap tussen beide rupsen. Er bestaan verschillende soorten spinselmotten die elk op eigen typische gastplanten of -bomen leven, zoals bijvoorbeeld de appelspinselmot. De spinselmot heeft geen brandharen dus zal geen gezondheidsproblemen veroorzaken. De schade die ze aanricht aan bomen, is slechts tijdelijk: na het verpoppen kan de boom zich vrij snel herstellen.
Wat kan je doen als gemeente?
Paniek is absoluut niet nodig en gezondheidsklachten kunnen vrij gemakkelijk vermeden worden door het contact met bastaardsatijnrupsen te vermijden. Daarom kan je als gemeente je inwoners proactief informeren. Zie hierboven voor een artikel om te publiceren in het gemeentelijk infoblad of op je website.
In recreatiegebieden waar bastaardsatijnrupsen in grote aantallen voorkomen, kan gekozen worden om dit bij de ingang te vermelden op de toegangsborden zodat bezoekers weten waarop te letten. Een aantal gemeentes in West-Vlaanderen hebben hier al enkele jaren ervaring mee.
Belangrijk: de brandhaartjes kunnen ook voor huisdieren problemen veroorzaken, bijvoorbeeld honden die door het gebied lopen.
Moet je de rupsen bestrijden?
In de regel is het niet nodig om rupsen te bestrijden, omdat je bij bestrijding vaak niet alleen het plaagdier treft, maar ook andere insecten en hun natuurlijke vijanden zoals vogels. Dit verstoort het ecologische evenwicht wat, zeker in natuurgebied, absoluut niet wenselijk is.
Bestrijding is enkel te overwegen wanneer het gaat om heel grote aantallen rupsen met irriterende brandharen, die overlast veroorzaken in publieke ruimten of ter voorkoming hiervan. De schade die rupsen aan bomen aanrichten, is op zich geen reden om te bestrijden aangezien deze beperkt en tijdelijk is.
Overzicht enkele opvallende rupsen
Soort rups | Foto | Uitzicht | Periode | Waard-planten | Mogelijke gezondheidseffecten |
---|---|---|---|---|---|
Eikenprocessierups (Thaumetopoea processionea) |
Ca. 2cm Rupsen leven in groep en vormen spinsels |
Voorjaar en vroege zomer | Eik, zelden op berk en beuk |
Rupsen verspreiden brandharen: deze kunnen bij contact irritatie van de huid, ogen en luchtwegen veroorzaken. Symptomen treden op binnen 8 uur na blootstelling en verdwijnen meestal spontaan na enkele dagen tot weken. Zie ook: antigifcentrum |
|
Bastaardsatijnrups (Euproctis chrysorrhoea) |
2 à 3cm Rupsen leven in groep en vormen spinsels |
Voorjaar en vroege zomer | Meidoorn, sleedoorn eik, berk, iep, en vruchtbomen |
Rupsen hebben brandharen zoals de eikenprocessierups. De brandharen kunnen huiduitslag, jeuk en koorts veroorzaken. Het vrouwtje verbergt haar eieren met de haren van het achterlijf. Zij vermengt deze haren met de brandharen van de rupsen. Het spinsel is daardoor ook netelig. Geen processiegedrag Zie ook: antigifcentrum |
|
Stippel- of Spinselmotrups (Yponomeuta spp.) |
Afbeelding: Dieter Vanparys, vrij te gebruiken |
1à 1,5cm Rupsen leven in groep en vormen spinsels |
April - juni | Meidoorn, kardinaals-muts, wilg, appel, pruim |
Geen, deze rups bezit geen brandharen Geen processiegedrag |
Plakkerrups (Lymantria dispar) |
Afbeelding: Dieter Vanparys, vrij te gebruiken |
Tot 5 cm Vormt spinsel |
Voorjaar en vroege zomer | Voorkeur eik, maar ook op diverse andere planten |
Brandharen, gelijkaardig met processierups Geen processiegedrag |
Zelf rupsen herkennen?
Wil je wat digitale hulp om te weten te komen welke rupsen bij jou in jouw tuin of in de buurt zitten?
Probeer dan zeker de gratis app ‘Obsidentify’. Met deze app maak je een foto en deze kan heel wat rupsen (en andere beestjes) voor jou herkennen!
Je vindt de app in de appstore voor Android en iOS.
Overzichtskaart waar de bastaardsatijnrups is gemeld
Download het document "Bastaardsatijnrups en andere rupsen die klachten kunnen veroorzaken" hier.
Bronnen afbeeldingen:
- Bastaardsatijnrups: Sander van der Molen (originele afbeelding)
- Eikenprocessierups: Luc Hoogenstein (originele afbeelding)
- Plakker: Dieter Vanparys (originele afbeelding)
- Stippel- of spinselmot: Dieter Vanparys (originele afbeelding)